تاریخچه جواهرسازی در ایران
هنر جواهرسازی سابقه اي ديرين در هنر ايران زمين دارد. در دو هزار سال پیش از میلاد، ساکنان فلات ایران، ساختن جواهرات و زیور آلات را با دانه و مهره هاى رنگى آغاز کردند و بدین گونه، علاقه خود را به تزئینات و زیور آلات نشان دادند.
جواهرات و زیور آلات در ایران، از دیرباز به عنوان قطعه ای از لباس در میان اقوام مختلف مطرح بوده است. كشفيات گوناگون در ايران مؤيد اين نكته است كه ايرانيان از زمان هاي بسيار دور با اين هنر آشنايي داشته و آثار فاخر و گرانبهايي را به وجود آورده اند.
آثاري نظير ريتونها و جامهاي زرين، همچنين زينت آلات و اشياي ارزشمند ديگري كه در تاريخ سلسله هاي پيش از اسلام ايران به آنها اشاره شده است، از تاج پادشاهان هخامنشي و تخت معروف طاقديس در دوره ساساني گرفته تا اسباب سفره زرين خسرو پرويز، همه گوياي هنرمندي صنعتگران ايراني در طول تاريخ بوده است.
در اینجا به هنر جواهرسازی در دوره های مختلف تاریخی می پردازیم.
جواهرسازی در دوره هخامنشیان
در زمان هخامنشيان، کار با طلا و جواهرسازى، نتيجه هماهنگى سنت هاى مختلف، به روشى بسيار ماهرانه بود. تعدادى از جواهرات و زیورآلات مربوط به اين دوره شامل:
بازوبند، پلاک، شمسه، دستبند، انگشتر، دکمه، مهره، گردنبند، سنگ هاى قيمتى و… است.
جواهرسازی در دوره اشکانیان
اشکانیان به تزئينات و درخشان سازى اشياء که در شرق ايران، ملت هاى ديگر فرا گرفته بودند، علاقه خاصى نشان مى دادند.
آن ها از انواع مختلف تزئينات، آويزها، سنجاق هاى کوچک، حلقه ها و سنگ هاى قيمتى استفاده مى کردند. کمربند ها وکلاه هاى تزيين شده از جواهرات، در اين دوره رواج داشت.
جواهرسازی در دوره ساسانیان
در دوره ساسانيان، هنر طلا و جواهرسازى، مانند ساير هنرها به شکوفايى رسيد. کيفيت و پيچيدگى سکه ها، جواهرات و زيورآلات مربوط به اين دوره، گواه بر اين امر است. در عصر ساسانیان نیز مصرف طلا در ایران فراوان بود.
جواهرسازی در دوره صفویان
در دوره صفوي صنعتگران ايراني در ايجاد رشته هاي طلا ظرافت بسياري داشته اند، چنانكه توسط آلات حديده از يك قطعه شمش زرين يك مثقالي رشته اي به طول نهصد ذرع پديد مي آورده اند. اين رشته كه به نازكي نوك سنجاق بوده است، برروي دوكهايي پيچيده ميشده و بسيار مستحكم بوده است. در این دوره تراش جواهرات نيز صورت مي گرفت.
جواهرسازی در زمان حال
در قرن بیستم صنعت طلا و جواهر سازی ایران تحت تاثیر سبک های جدیدی از جمله جورجیایی، ویکتوریایی و ادواردی قرار گرفت. البته در تاریخ ایران پس از استقرار سلسله پهلوی نیز تزئینات شاهی نظیر تاج جدید، چوگان جدید، جامه های جدید و غیره ساخته شد که هم اکنون در موزه جواهرات بانک مرکزی نگهداری می شود.
